พระผงสุพรรณ กรุวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ สุพรรณบุรี

         พระผงสุพรรณ เป็นพระเครื่องที่พบในกรุวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ จ.สุพรรณบุรี เป็นพระเครื่องเนื้อดินเผา จำลองพุทธลักษณะองค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้าในลักษณะการปางมารวิชัย แบ่งแยกแม่พิมพ์ได้เป็นพิมพ์หน้าแก่ พิมพ์หน้ากลาง และพิมพ์หน้าหนุ่ม (สมัยโบราณเรียกพิมพ์หน้าหนู)

เอกลักษณ์พระผงสุพรรณ
          องค์พระประทับนั่งปางมารวิชัย บนฐานเชียงชั้นเดียว พระเกศคล้ายฝาละมี มีกระจังหน้า พระพักตร์เคร่งขรึม พระนาสิกหนาใหญ่ พระอุระหนา ส่วนพระการทอดเรียว แสดงออกถึงศิลปะสกุลช่างอู่ทองที่เน้นความละม้ายคล้ายคลึงกับมนุษย์มากที่สุด ด้วยเหตุนี้ เมื่อพบพิมพ์พระ ๓ ประเภท จึงเรียกชื่อตามลักษณะพระพักตร์และตามศิลปะสกุลช่างแห่งพระพุทธรูปที่พระพักตร์เหี่ยวย่นเหมือนคนแก่ เรียกว่า พิมพ์หน้าแก่ ที่พระพักตร์อิ่มเอิบเรียวเล็ก ปราศจากรอยเหี่ยวย่น เรียกว่าพิมพ์หน้าหนุ่ม
พิมพ์หน้าหนุ่ม  พืมพ์หน้ากลาง    

การสร้างและมวลสาร
            พระผงสุพรรณ เป็นพระเครื่องที่มีส่วนผสมวัสดุมวลสารจากดินละเอียด ว่าน และเกสรต่าง ๆ คนโบราณเรียกว่า “พระเกสรสุพรรณ” จะสังเกตได้ว่าเนื้อดินของพระผงสุพรรณเป็นเนื้อดินค่อนข้างละเอียด หากเปรียบเทียบกับพระนางพญากรุวัดนางพญา จ.พิษณุโลก แล้วจะเห็นว่าเนื้อพระผงสุพรรณจะละเอียดกว่า แต่ไม่ละเอียดมากเหมือน พระรอดกรุวัดมหาวัน จ.ลำพูน ซึ่งดินที่ใช้เป็นดินในบริเวณจังหวัดสุพรรณบุรี ซึ่งดินแต่ละที่จะมีเอกลักษณ์ไม่เหมือนกัน สำหรับปัญหาที่ว่า หากผสมว่านเมื่อพระผ่านการเผา มวลสารของว่านจะไม่สามารถทนอุณหภูมิความร้อนได้ ต้องย่อยสลายไปนั้น หากพิจารณาแล้วในองค์พระผงสุพรรณก็ไม่ปรากฏโพรงอากาศอันเกิดจากการย่อยสลายของเนื้อว่าน แต่อย่างใดนั้น ต้องพิจารณาถึงกรรมวิธีการสร้างพระของโบราณาจารย์เป็นสำคัญว่า มีหลายวิธี วิธีประการหนึ่งซึ่งพบหลักฐานในการนำว่านผงเกสรมงคล ๑๐๘ มาเป็นวัตถุมงคลในการสร้างพระ ได้แก่ การนำหัวว่านมงคลต่าง ๆ มาคั้นเอาน้ำว่านเป็นส่วนผสมเข้ากับมวลสารอื่น ๆ ซึ่งจะพบว่าพระผงสุพรรณนั้นมีความหนึกนุ่ม และซึ้งจัด หากได้โดนเหงื่อโคลนแล้ว ยิ่งขึ้นเป็นมันเงางามอย่างที่คนโบราณเรียกว่า “แก่ว่าน” ซึ่งได้แก่การคั้นน้ำว่านผสมลงไป ดังนั้น เมื่อผ่านการเผาจึงมิได้เกิดการย่อย สลายของเนื้อ
             และเนื่องจากพระผงสุพรรณเนื้อดินเป็นพระที่ผ่านการเผาไฟ สีสันขององค์พระจึงเป็นเฉกเช่นเดียว กับพระเนื้อดินที่ผ่านการเผาประเภทอื่น ๆ คือ มีตั้งแต่สีเขียวที่ถูกเผาในอุณหภูมิสูงและนานที่สุด สีแดง สีมอย สีน้ำเงินเข้ม สีเทา ไปจนถึงสีดำ

              การเผาโดยวิธีควบคุมอุณหภูมิส่งผลให้พระผงสุพรรณมีสภาพความแกร่งคมชัด ไม่หักเปราะง่าย แม้จะผ่านกาลเวลาเป็นนาน คนโบราณ จะใช้วิธีสังเกตสีของเปลวไฟที่ลุกไหม้ เป็นหลักในการควบคุมอุณหภูมิการเผาจากการวิเคราะห์ทางวิทยาศาสตร์พบว่า
- ไฟที่มีสีแดงจัดจ้า อุณหภูมิประมาณ ๘๐๐ องศาเซนเซียส
- ไฟที่มีสีแดงธรรมดา อุณหภูมิประมาณ ๘๘๐ องศาเซนเซียส
- ไฟสีส้ม อุณหภูมิประมาณ ๙๕๐ - ๑๑๐๐ องศาเซนเซียส
- ไฟสีนวล อุณหภูมิประมาณ ๑,๓๐๐ องศาเซนเซียส
- ไฟสีเขียว อุณหภูมิประมาณ ๑,๓๐๐ - ๑,๔๐๐ องศาเซนเซียส
พระผงสุพรรณ จะใช้วิธีการเผา โดยควบคุมอุณหภูมิที่ ๑๑๐๐ - ๑๓๐๐ องศาเซนเซียส องพระจะแกร่งส่วนใหญ่จะมีสีแดง ส่วนสีอื่น ๆ ขึ้นอยู่กับการถูกความร้อนมาก - น้อย ต่าง ๆ กัน(ขอบคุณข้อมูลของ อิทธิปาฏิหารย์พระเครื่อง)
                      
เหตุที่เรียกว่า “ผงสุพรรณ”ทั้งๆที่เป็นพระเนื้อดิน เนื่องจากการค้นพบจารึกลานทองกล่าวถึงการสร้างจากผงว่านเกสรดอกไม้อันศักดิ์สิทธิ์ จึงได้รับการเรียกขานกันว่า “ผงสุพรรณ”เรื่อยมา สามารถจำแนกได้เป็น ๓ พิมพ์
๑. พระผงสุพรรณ พิมพ์หน้าแก่
๒. พระผงสุพรรณ พิมพ์หน้ากลาง
๓. พระผงสุพรรณ พิมพ์หน้าหนุ่ม

หลักในการพิจารณาพระผงสุพรรณ

๑. รูปทรง
• รูปทรงสามเหลี่ยม

• รูปทรงสี่เหลี่ยม

• รูปทรงห้าเหลี่ยม


๒.ด้านหลังพระผงสุพรณลายมือด้านหลังใหญ่ลงอาคมที่เดียว เป็นลายมือผู้ทรงศีล ( ฤาษี )ถ้าลายมือใหญ่ถือว่า เป็นลายมือคนโบราณ และเป็นพระถึงยุค

๓. ดินในการสร้างพระผงสุพรรณ ว่านส่วนผสม /มวลสารบังคับ เป็นการสร้างโดยฤาษี จะมีสูตร ที่ตรงกัน กับพระสกุลลำพูน เช่นเดียวกับพระรอด พระคง
๔. แร่ดอกมะขาม มักจะปรากฏในกรณี ดินดิบ ( เผา ไม่สุก หรือดินศิลาธิคุณ )
๕. ด้านหลังพระผงสุพรรณ จะมีรอยพับเข้ามา ประเภทของเนื้อพระ

๖.วรรรสีของพระผงสุพรรณ /สีเขียว/สีดำ/สีใบลานแห้ง/สีดอกพิกุล/สีดอกพิกุลแห้งสีเขียว/สีน้ำตาล/
๗.ว่านหลุด/แร่หลุด ในกรณี พระที่อยู่ในความชื้นใต้ดิน เนื้อพระจะเป็นรูพรุนเป็นจุดหนึ่งในการพิจารณาพระแท้ ทำให้ทราบอายุพระโครงสร้างทางโมเลกุลเริ่มเสื่อสลาย(ทางวิทยาศาสตร์)
๘.รอยตอกตัดด้านข้างพระ มีหลายลักษณะ แฉลบ / ตัดแบบเฉลียง/
๑๐.โซนเนื้อ หยาบ /ละเอียดแก่ว่าน การแบ่งโซนเนื้อพระผงสุพรรณแบ่งออกเป็น 2โซนเนื้อ
• โซนเนื้อหยาบจาการสันนิษฐานเนื้อหยาบเป็นการสร้างยุคแรก
• โซนเนื้อละเอียดเป็นจากการสันนิษฐานการสร้างยุคที่ 2
๑๑.สิ่งแวดล้อมที่พบ/ส่วนที่มีความชื้นไม่มีความชื้นน้อย พระผงสุพรรณที่อยู่ในระดับความชื้นสูงใกล้ระดับน้ำใต้ดินแร่ธาตุในดินกัดผิวพระทำให้เกิดรูพรุน พระชนิดนี้เนื้อพระจะด้าน และสากมือ ส่วนพระที่ค้นพบในระดับดิน          ชั้นบน เนื้อพระจะสวยมีความแห้ง สัมผัสด้วยมือผิวพระจะเกิดความมันวาว เกิดแผ่นฟิลม์ บนผิวพระ
๑๒.ไข่ปลาในร่องลายมือ ซึ่งเกิดจากการอะตอมผสมกับออกซิเจน(ตามหลักวิทยาศาสตร์)
๑๓. ยุตของการสร้าง จากวัตถุพยานที่พบ เนื้อหยาบแก่แร่ดอกมะขามสันนิบายนสร้างยุคแรก เหตุผลพระเนื้อพระนี้ไปตรงกับเนื้อพระลำพูน ซึ่งฤาษีเป็นผู้สร้าง เช่นเดียวกันตรงกับ บันทึก ในแผ่นลานทอง ส่วนเนื้อละเอียดแก่        ว่านสันนิฐานสร้างในยุคที่สอง
๑๔.คราบกรุดินนวล/แคลเซี่ยม
๑๕.เนื้อพระผงสุพรรณ/แก่ว่าน/แก่แร่ดอกมะขาม

หลัก18ประการในการพิจารณาพระผงสุพรรณ

หลัก 18 ประการในการพิจารณาพระผงสุพรรณ 

1. รูปทรงของพระผงสุพรรณ มี รูปลักษณะดังนี้

• รูปทรงสามเหลี่ยม
• รูปทรงสี่เหลี่ยม
• รูปทรงห้าเหลี่ยม
2. ด้านหลังพระผงสุพรณลายมือด้านหลังใหญ่ลงอาคมที่เดียว เป็นลายมือผู้ทรงศีล ( ฤาษี )ถ้าลายมือใหญ่ถือว่า เป็นลายมือคนโบราณ และเป็นพระถึงยุค
3. ดินในการสร้างพระผงสุพรรณ ว่านส่วนผสม /มวลสารบังคับ เป็นการสร้างโดยฤาษี จะมีสูตร ที่ตรงกัน กับพระสกุลลำพูน เช่นเดียวกับพระรอด พระคง
4. แร่ดอกมะขาม มักจะปรากฏในกรณี ดินดิบ ( เผา ไม่สุก หรือดินศิลาธิคุณ )
5.  ด้านหลังพระผงสุพรรณ จะมีรอยพับเข้ามา ประเภทของเนื้อพระ
6. วรรรสีของพระผงสุพรรณ /สีเขียว/สีดำ/สีใบลานแห้ง/สีดอกพิกุล/สีดอกพิกุลแห้งสีเขียว/สีน้ำตาล/
7. ร่องศรขอบพระผงสุพรรณ มักจะปรากฏร่องสรด้านข้างองค์ พระแสดงความเหี่ยวย่นของเนื้อพระแสดงถึงอายุพระ ที่มีการหดตัวของมวลสารในองค์พระว่าด้วยทฤษฎี (
8. ว่านหลุด/แร่หลุด ในกรณี พระที่อยู่ในความชื้นใต้ดิน เนื้อพระจะเป็นรูพรุนเป็นจุดหนึ่งในการพิจารณาพระแท้ทำให้ทราบอายุพระโครงสร้างทางโมเลกุลเริ่มเสื่อสลายทางวิทยาศาสตร์
9. รอยตอกคัดด้านข้างพระผงสุพรรณ  มีหลายลักษณะ แฉลบ / ตัดแบบเฉลียง/
10. โซนเนื้อ  หยาบ /ละเอียดแก่ว่าน การแบ่งโซนเนื้อพระผงสุพรรณแบ่งออกเป็น 2โซนเนื้อ 
• โซนเนื้อหยาบจาการสันนิษฐานเนื้อหยาบเป็นการสร้างยุคแรก
• โซนเนื้อละเอียดเป็นจากการสันนิษฐานการสร้างยุคที่ 2
11. สิ่งแวดล้อมที่พบ/ส่วนที่มีความชื้นไม่มีความชื้นน้อย     พระผงสุพรรณที่อยู่ในระดับความชื้นสูงใกล้ระดับน้ำใต้ดินแร่ธาตุในดินกัดผิวพระทำให้เกิดรูพรุน พระชนิดนี้เนื้อพระจะด้าน และสากมือ ส่วนพระที่ค้นพบในระดับดินชั้นบน เนื้อพระจะสวยมีความแห้ง สัมผัสด้วยมือผิวพระจะเกิดความมันวาว เกิดแผ่นฟิลม์ บนผิวพระ
12. ไข่ปลาในร่องลายมือ oxidation
13. แผ่นฟิลม์ที่ปรากฏบนผิวพระ เมื่อสัมผัสด้วยมือ และ ปัดด้วยพุ่กันหูวัว
14. คราบรารัก/ลงรักปิดทอง
15. มวลสารบังคับที่พบ แร่ดอกมะขาม
16. ยุตของการสร้าง จากวัตถุพยานที่พบ เนื้อหยาบแก่แร่ดอกมะขามสันนิบายนสร้างยุคแรก เหตุผลพระเนื้อพระนี้ไปตรงกับเนื้อพระลำพูน ซึ่งฤาษีเป็นผู้สร้าง เช่นเดียวกันตรงกับ บันทึก ในแผ่นลานทอง ส่วนเนื้อละเอียดแก่ว่านสันนิฐานสร้างในยุคที่สอง
17. คราบกรุดินนวล/แคลเซี่ยม
18. โซนเนื้อพระผงสุพรรณ/แก่ว่าน/แก่แร่ดอกมะขาม